Najbardziej potocznie rzecz ujmując, można powiedzieć, że problem uzależnienia występuje wówczas, kiedy człowiek nie jest w stanie żyć i funkcjonować w oderwaniu od czegoś, co zdrowym ludziom nie jest do życia niezbędne. Typowym i najpowszechniejszym przykładem takiego stanu rzeczy jest sytuacja, w której osoba nie potrafi znosić codzienności bez przyjmowania jakiejś substancji, na przykład alkoholu czy narkotyków. Problemem osobnym jest uzależnienie od leków – niektórzy pacjenci muszą przyjmować określone substancje, aby przeżyć i jest to uzasadnione przez konkretne wskazania medyczne. Jednak lekarstwa również bywają substancjami silnie uzależniającymi i czasem ich przyjmowanie może wymknąć się spod kontroli.
Uzależnienie w znacznym stopniu komplikuje codzienne życie człowieka. Z medycznego punktu widzenia, każdy nałóg jest pewnym specyficznym rodzajem choroby. Uzależnienia od różnych substancji i innych dóbr są ujmowane w klasyfikacjach medycznych jako poważny, wymagający leczenia problem zdrowotny.
Do najważniejszych i najbardziej widocznych objawów uzależnienia, należą następujące zjawiska:
- Brak możliwości i umiejętności codziennego funkcjonowania w oderwaniu od przedmiotu uzależnienia - na przykład wtedy, kiedy człowiek nie potrafi żyć bez alkoholu.
- Występowanie poważnych problemów zdrowotnych w sytuacji odstawienia przedmiotu uzależnienia - na przykład wówczas, kiedy człowiek na co dzień pijący alkohol lub używający narkotyków, nagle odstawia te substancje.
- Natrętne pragnienie przyjmowania substancji uzależniającej lub wchodzenia w kontakt z innym uzależniającym zasobem - osoba uzależniona całe swoje życie podporządkowuje rytmowi nałogu, koncentruje wysiłki na rzecz zdobywania substancji lub zbliżania się do innego zasobu.
- Znaczne obniżenie poziomu codziennego funkcjonowania życiowego w różnych dziedzinach - osoba uzależniona zaczyna obniżać swoje wyniki w nauce czy w pracy, coraz gorzej radzi sobie z codziennymi zadaniami.
- Patologiczny i trwały rozstrój życia osobistego i rodzinnego - nałogowiec niszczy życie własne oraz osób najbliższych, staje się coraz bardziej nieodpowiedzialny i nieobliczalny, często także agresywny, zaniedbuje najważniejsze obowiązki.
- Występowanie wielu innych, powiązanych z uzależnieniem zaburzeń - takich jak problemy psychiczne i emocjonalne, choroby różnych narządów i układów organizmu.
Człowiek uzależniony tkwi w specyficznym ,,więzieniu”. Zarówno on sam, jak i jego bliscy, codziennie obserwują stałe pogarszanie jakości jego życia. Mimo ponoszenia licznych kosztów uzależnienia, osoba uzależniona nie jest w stanie zerwać z przedmiotem nałogu. Alkoholik pije więc nadal alkohol, narkoman przyjmuje narkotyki, osoba uzależniona od Internetu zaniedbuje całe swoje życie, na rzecz surfowania w sieci.
Warto wspomnieć, że oprócz uzależnień chemicznych, takich jak alkoholizm czy narkomania, istnieją również uzależnienia niechemiczne, np. wspomniane uzależnienie od Internetu czy uzależnienie od pornografii. Wszystkie rodzaje uzależnień cechują się bardzo wysokim poziomem szkodliwości dla zdrowia i kondycji życiowej zarówno nałogowca, jak i jego otoczenia.
Uzależnienia, jako problem medyczny, wymagają interwencji terapeutycznej i długotrwałego leczenia. Inaczej powiedzieć można, że uzależnienie samo nie minie. Podstawą leczenia jest silne zaangażowanie pacjenta w proces terapeutyczny.
Szczególnie smutne jest to, iż statystyki niezmiennie wskazują, że z uzależnień na stałe wychodzi bardzo niewielki odsetek pacjentów. Dodatkowo uświadamia to, jak poważnym problemem są nałogi. Nieleczone uzależnienie bardzo często prowadzi do śmierci. Dotyczy to przede wszystkim uzależnień chemicznych, w których będąca przedmiotem nałogu substancja w końcu wyczerpuje organizm na tyle, że następuje zgon pacjenta.
Codziennie na całym świecie, z powodu związanych z uzależnieniami komplikacji zdrowotnych, umierają tysiące ludzi, w tym także wiele osób bardzo młodych, a nawet dzieci. Ponadto uzależnienia przyczyniają się do rozpadu więzi emocjonalnych pomiędzy ludźmi. Nałogi rozbijają rodziny i bezpośrednio lub pośrednio przyczyniają się do krzywdy milionów osób. Powodują także bardzo wysokie koszty społeczne.
Znacznie łatwiej jest uzależnieniom zapobiegać, niż je leczyć. Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka uzależnień, prowadzona już w grupach najmłodszych osób.
pedagog szkolny- Barbara Lula